دیزآرتری یک اختلال گفتاری حرکتی ناشی از آسیب عصبی است که بر عضلات مورد استفاده در صحبت کردن مانند عضلات لب، زبان، تارهای صوتی و دیافراگم تأثیر می گذارد. این وضعیت می تواند توانایی تولید گفتار واضح و قابل فهم را مختل کند و منجر به مشکلاتی در برقراری ارتباط شود. دیزآرتری می تواند به صورت جداگانه یا به عنوان بخشی از یک بیماری عصبی گسترده تر رخ دهد. درک دیس آرتری شامل بررسی علائم، علل، انواع، تشخیص و گزینه های درمانی آن است.

علائم دیزآرتری بسته به علت زمینه‌ای و ماهیچه‌های خاصی که تحت تأثیر قرار می‌گیرند، بسیار متفاوت است. علائم رایج عبارتند از:

گفتار نامفهوم: این اغلب بارزترین علامت است، جایی که گفتار ممکن است زمزمه یا نامشخص به نظر برسد.
گفتار آهسته: گفتار ممکن است به طور غیرمعمول کند باشد، و شنوندگان را برای دنبال کردن آن مشکل کند.
تکلم سریع: برخی از اشکال دیس آرتری می تواند منجر به گفتار بسیار سریع شود.
گفتار یکنواخت: نبود تغییرات زیر و بمی نرمال می تواند گفتار را روباتیک کند.
مشکل در بیان: مشکل در تلفظ کلمات، که منجر به تحریف صداهای گفتاری می شود.
صدای نفس گیر: ضعف در تارهای صوتی می تواند باعث ایجاد صدای نفس گیر یا زمزمه کننده شود.
گفتار بینی: اگر ماهیچه های کام تحت تأثیر قرار گیرند، ممکن است گفتار بینی به نظر برسد.
گرفتگی صدا: کیفیت صدای ضعیف یا خشن می تواند وجود داشته باشد.
آب دهان یا مشکل در بلع: این به دلیل ضعیف شدن عضلات دهان رخ می دهد.
افزایش تلاش برای صحبت کردن: افراد ممکن است صحبت کردن را از نظر فیزیکی خسته کننده بدانند.

بیشتر بخوانید : آفازی و درمان آن

علل دیزآرتری

این اختلال گفتاری در اثر آسیب به سیستم عصبی ایجاد می شود که حرکات ماهیچه ای لازم برای گفتار را کنترل می کند. این آسیب می تواند در سطوح مختلف از جمله مغز، ساقه مغز یا اعصاب محیطی رخ دهد. برخی از علل رایج عبارتند از:

• سکته مغزی: یکی از شایع ترین علل، سکته مغزی می تواند به نواحی از مغز که مسئول کنترل ماهیچه های گفتار هستند آسیب برساند.
• آسیب مغزی تروماتیک (TBI): آسیب فیزیکی به مغز در اثر آسیب می تواند منجر به دیس آرتری شود.
• بیماری های تخریب کننده عصبی: شرایطی مانند بیماری پارکینسون، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) و مولتیپل اسکلروزیس (MS) اغلب با پیشرفت آنها منجر به دیس آرتری می شود.
• فلج مغزی: این بیماری که بر کنترل حرکتی تأثیر می گذارد، اغلب شامل مشکلات گفتاری به دلیل ضعف یا فلج عضلانی است.
• عفونت ها: عفونت هایی مانند آنسفالیت یا مننژیت می توانند باعث التهاب و آسیب به مغز شده و منجر به دیزآرتری شوند.
• تومورهای مغزی: تومورها می توانند به مناطقی از مغز که مسئول گفتار هستند برخورد کنند.
• داروها: برخی داروها، به ویژه آنهایی که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارند، می توانند باعث دیس آرتری موقت شوند.
• سموم: قرار گرفتن در معرض سمومی مانند فلزات سنگین یا مونوکسید کربن می تواند به سیستم عصبی آسیب برساند.
• اختلالات متابولیک: شرایطی مانند بیماری ویلسون که بر متابولیسم مس تأثیر می گذارد، می تواند منجر به آسیب عصبی و دیس آرتری شود.

روشهای تشخیصی

تشخیص دیزآرتری شامل یک ارزیابی جامع توسط آسیب شناس گفتار-زبان (SLP) و اغلب متخصص مغز و اعصاب است. فرآیند تشخیصی شامل:

• تاریخچه پزشکی: تاریخچه مفصلی از علائم، شرایط پزشکی، داروها، و هرگونه جراحت یا جراحی اخیر بیمار.
• معاینه عصبی: ارزیابی رفلکس ها، قدرت عضلانی، هماهنگی و سایر عملکردهای عصبی.
• ارزیابی گفتار: ارزیابی ویژگی‌های گفتاری بیمار، از جمله بیان، آواسازی، رزونانس و عروض. SLP ممکن است از آزمون‌های استاندارد و ارزیابی‌های غیررسمی استفاده کند.
• مطالعات تصویربرداری: ام آر آی یا سی تی اسکن ممکن است برای شناسایی مناطق آسیب مغزی یا سایر ناهنجاری های ساختاری انجام شود.
• الکترومیوگرافی (EMG): این تست سلامت عضلات و سلول های فعالی که آنها را کنترل می کنند، را ارزیابی می کند.
• تجزیه و تحلیل آکوستیک: اندازه گیری جنبه های صدا مانند زیر و بم، بلندی و کیفیت با استفاده از نرم افزارهای تخصصی.

درمان دیزآرتری

درمان با هدف بهبود توانایی های ارتباطی و شامل یک رویکرد چند رشته ای است. گزینه های درمانی عبارتند از:

گفتار درمانی: سنگ بنای درمان دیزآرتری، گفتار درمانی است که بر تقویت و هماهنگی عضلات مورد استفاده برای گفتار تمرکز دارد. تکنیک های مورد استفاده در گفتار درمانی عبارتند از:

• تمرینات تنفسی: برای بهبود پشتیبانی تنفسی برای گفتار.
• درمان مفصلی: برای افزایش وضوح گفتار با تمرکز بر حرکت دقیق لب ها، زبان و فک.
• تکنیک‌های کنترل سرعت: استراتژی‌هایی برای کاهش سرعت گفتار برای درک بهتر.
• آموزش عروضی: برای بهبود ریتم طبیعی و آهنگ گفتار.
• رزونانس تراپی: تمریناتی برای کاهش پر بینی یا سایر مشکلات تشدید.

بیشتر بخوانید : گفتاردرمانی آنلاین

وسایل کمکی: در موارد دیس آرتری شدید، ممکن است از وسایل ارتباطی تقویتی و جایگزین (AAC) استفاده شود. این شامل:

• تابلوهای ارتباطی: با تصاویر یا نمادهایی که فرد می تواند به آنها اشاره کند.
• دستگاه های تولید کننده گفتار (SGD): دستگاه های الکترونیکی که گفتار تولید می کنند.
• برنامه‌ها و نرم‌افزارها: برای تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها برای کمک به ارتباطات طراحی شده است.

مدیریت پزشکی: رسیدگی به علت زمینه ای دیزآرتری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروها: برای شرایطی مانند بیماری پارکینسون، ام اس یا میاستنی گراویس.
• مداخلات جراحی: مانند تحریک عمقی مغز (DBS) برای بیماری پارکینسون.
• تزریق بوتاکس: برای کاهش بیش فعالی عضلانی در موارد دیزارتری اسپاستیک یا هیپرکینتیک.

تغییرات سبک زندگی: ترکیب راهبردهایی برای بهبود ارتباطات کلی:

• اصلاحات محیطی: کاهش صدای پس زمینه و اطمینان از نور خوب برای تسهیل خواندن لب.
• استراتژی های ارتباطی: تشویق به استفاده از حرکات، نوشتن و سایر روش های غیر کلامی برای کمک به برقراری ارتباط.
• گروه های حمایتی: ارائه حمایت اجتماعی و توصیه های عملی از سوی دیگران با تجربیات مشابه.
• آموزش خانواده و مراقب: آموزش اعضای خانواده و مراقبین برای درک بهتر و حمایت از نیازهای ارتباطی افراد مبتلا به دیس آرتری. این شامل یادگیری صبور بودن، تشویق و اجرای استراتژی های ارتباطی است.