درمان اختلال تلفظ در کودکان با گفتاردرمانی در کلینیک گفتاردرمانی لبخند بهترین مرکز گفتاردرمانی شرق تهران با استفاده از بروزترین متدهای درمانی ارائه می شود. وقتی تشخیص داده شد که کودک مشکل تلفظ دارد، نوبت به مرحله مهم درمان می‌رسد. درمان باید متناسب با نوع مشکل و سن کودک باشد. نکته مهم این است که والدین نباید انتظار داشته باشند درمان یک شبه نتیجه دهد. گاهی هفته‌ها یا حتی ماه‌ها تمرین لازم است تا کودک بتواند صداها را به‌درستی تولید کند.
روشهای درمان اختلال تلفظ در کودکان
گفتار درمانی
گفتار درمانی موثرترین روش برای اصلاح مشکلات تلفظ در کودکان است. درمانگر با استفاده از تکنیک‌های علمی به کودک کمک می‌کند تا حرکت زبان، لب‌ها و تارهای صوتی را به درستی هماهنگ کند. جلسات درمانی معمولا به صورت هفتگی برگزار می‌شود و بسته به شدت مشکل، تعداد جلسات متفاوت است. در طول جلسه، تمرینات مخصوص هر صدا، بازی‌های هدفمند و تکرار کلمات انجام می‌شود. گفتار درمانگر همچنین تکنیک‌هایی را به والدین آموزش می‌دهد تا در خانه با کودک تمرین کنند.
تمرینات خانگی
تمرین در خانه بخش جدایی‌ناپذیر درمان است. والدین باید تمریناتی را که درمانگر می‌دهد، روزانه با کودک تکرار کنند. تمرینات شامل تکرار صداها جلوی آینه، گفتن شعرهای ساده، بازی با کارت‌های تصویری و استفاده از اسباب‌بازی‌های صوتی است. هر چقدر تمرینات سرگرم‌کننده‌تر باشند، کودک با اشتیاق بیشتری همکاری می‌کند.
استفاده از بازی و تکنیک‌های سرگرم‌کننده
کودکان از طریق بازی بهتر یاد می‌گیرند. برای همین گفتار درمانگرها اغلب تمرینات را در قالب بازی طراحی می‌کنند. بازی‌هایی مثل «تلفظ صدای پنهان» یا «حدس بزن چه کلمه‌ای است» به کودک کمک می‌کند تا تمرکز کند و تلفظ درست را تمرین کند. استفاده از ابزارهایی مثل عروسک، کاردستی و شعرخوانی گروهی هم بسیار موثر است.
چه زمانی باید برای درمان اختلال تلفظ در کودکان اقدام کرد؟
خیلی از والدین در مورد زمان مناسب برای شروع درمان سوال دارند. باید بدانید که هر چه زودتر برای درمان اقدام کنید، نتایج بهتر خواهد بود.
سن مناسب برای شروع درمان
به طور معمول، بیشتر کودکان در سن ۲ تا ۴ سالگی شروع به حرف زدن می‌کنند و تا ۵ سالگی باید بیشتر صداها را درست ادا کنند. اگر کودک در این بازه سنی هنوز در تولید صداهای ساده مشکل دارد یا اطرافیان به سختی متوجه حرف‌های او می‌شوند، مراجعه به گفتاردرمانگر ضروری است.
برخی نشانه‌ها هشداردهنده هستند:
- اگر کودک در ۳ سالگی کمتر از ۵۰ کلمه بلد باشد.
- اگر در ۴ سالگی هنوز جمله‌های ۳ یا ۴ کلمه‌ای نمی‌سازد.
- اگر صداهای خاصی را حذف یا جایگزین می‌کند و این موضوع بعد از ۵ سالگی ادامه دارد.
- اگر لکنت شدید یا حرکات اضافی هنگام صحبت کردن دارد.
در این موارد حتما باید با متخصص مشورت کرد.
نقش مدرسه و معلمان در درمان اختلال تلفظ در کودکان
بخش زیادی از زمان کودک در مدرسه می‌گذرد. بنابراین همکاری معلمان با والدین و درمانگران می‌تواند روند بهبودی را سرعت ببخشد.
همکاری معلمان با والدین و درمانگران
معلم‌ها باید از وضعیت گفتاری کودک آگاه باشند. آنها می‌توانند در کلاس با کودک تمرین کنند، تکالیف خاص تلفظ به او بدهند یا در فعالیت‌های گروهی به او کمک کنند. برخی مدارس مشاور یا گفتاردرمانگر مقیم دارند که می‌تواند بسیار مفید باشد.
برنامه‌های آموزشی کمکی
مدارس می‌توانند برنامه‌های ویژه‌ای برای دانش‌آموزان با مشکلات تلفظ طراحی کنند؛ مثل جلسات تقویتی هفتگی، کارگاه‌های داستان‌گویی یا بازی‌های گفتاری. این فعالیت‌ها علاوه بر بهبود تلفظ، اعتماد به نفس کودک را هم بالا می‌برد.
تاثیر مشکلات تلفظ بر زندگی اجتماعی و تحصیلی کودک
شاید در نگاه اول مشکل تلفظ فقط یک مسئله کوچک به نظر برسد، اما در واقع این موضوع می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی کودک تاثیر بگذارد.
اعتماد به نفس و تعاملات اجتماعی
کودکی که نتواند به‌درستی صحبت کند، ممکن است در جمع‌های دوستانه خجالت بکشد و کمتر صحبت کند. این خجالت گاهی باعث انزوا و دوری از همسالان می‌شود. کم‌صحبتی هم می‌تواند بر مهارت‌های اجتماعی و یادگیری او تاثیر منفی بگذارد.
پیشرفت تحصیلی
در مدرسه، دانش‌آموزی که مشکلات تلفظ دارد، ممکن است در خواندن، نوشتن و یادگیری زبان مشکل داشته باشد. معلم‌ها و همکلاسی‌ها گاهی صحبت‌های او را اشتباه متوجه می‌شوند و این مسئله می‌تواند باعث افت تحصیلی یا مشکلات رفتاری شود. به همین دلیل رفع مشکلات تلفظ به‌موقع، می‌تواند مانع بسیاری از چالش‌های آتی در دوران تحصیل باشد.
پیشگیری از مشکلات تلفظ در کودکان
بهتر است والدین قبل از بروز مشکل، اقدامات پیشگیرانه انجام دهند.
نکات مراقبتی دوران بارداری
برخی مشکلات تلفظ به دلیل مشکلات مادرزادی مثل شکاف کام یا مشکلات شنوایی ایجاد می‌شود. مراقبت‌های دوران بارداری، تغذیه مناسب، اجتناب از مصرف داروهای غیرضروری و چکاپ‌های منظم می‌تواند تا حد زیادی خطر مشکلات مادرزادی را کاهش دهد.
ایجاد محیط زبانی غنی در خانه
از زمان تولد با کودک صحبت کنید. برایش شعر بخوانید، داستان بگویید و بازی‌های گفتاری انجام دهید. تلویزیون و موبایل نمی‌توانند جایگزین صحبت واقعی با کودک باشند. کودکی که در محیطی پر از کلمات و گفتگو بزرگ می‌شود، کمتر دچار مشکلات تلفظ می‌شود.
سوالات متداول
۱) آیا همه مشکلات تلفظ نیاز به گفتار درمانی دارد؟
خیر، برخی مشکلات جزئی با تمرین در خانه حل می‌شود، اما اگر مشکل ادامه‌دار بود بهتر است با متخصص مشورت کنید.
۲) هزینه جلسات گفتار درمانی چقدر است؟
هزینه بستگی به محل زندگی، نوع مشکل و تعداد جلسات دارد. بعضی بیمه‌ها هزینه را پوشش می‌دهند.
۳) آیا مشکلات تلفظ می‌تواند ژنتیکی باشد؟
بله، در برخی خانواده‌ها استعداد مشکلات گفتاری ارثی است.
۴) آیا استفاده زیاد از موبایل و تلویزیون باعث مشکل تلفظ می‌شود؟
بله، زیرا کودک تعامل زبانی کمتری با والدین دارد و فرصت تمرین کلامی کاهش می‌یابد.
۵) بهترین سن برای شروع درمان چیست؟
بین ۳ تا ۵ سالگی بهترین زمان است. هرچه زودتر اقدام شود، درمان سریع‌تر و آسان‌تر خواهد بود.